اثر تنش شوری و منبع نیتروژن بر انتقال مجدد نیتروژن در دو رقم یونجه بمی و قره یونجه

به منظور بررسی واکنش انتقال مجدد نیتروژن به تنش شوری و نحوه عرضه نیتروژن، پژوهشی در قالب آزمایش فاکتوریل با طرح پایه بلوک کامل تصادفی در سه تکرار و شامل تیمارهای: شوری: شاهد 1/1 دسی زیمنس بر متر (s0) و شوری 12 دسی زیمنس بر متر (s1)، نحوه عرضه نیتروژن: الف) تلقیح بذرها پیش از کاشت با باکتری ریزوبیوم ملیلوتی (n1)، ب) مصرف 400 میلی گرم در لیتر نیترات آمونیوم در محلول غذایی بدون تلقیح بذرها با باکتری (n2)، ج) تلقیح بذرها پیش از کاشت با باکتری ریزوبیوم ملیلوتی به همراه مصرف 400 میلی گرم در لیتر نیترات آمونیوم در محلول غذایی (n3)، بر روی دو رقم یونجه ایرانی شامل بمی و قره یونجه در گلخانه طرح حبوبات دانشکده کشاورزی کرج انجام پذیرفت. تنش شوری قابلیت جذب و تثبیت نیتروژن در ریشه و انتقال مجدد نیتروژن از ریشه به شاخساره را به طور معنی داری کاهش داد و درصد این کاهش در رقم قره یونجه از رقم بمی بالاتر بود. با توجه به وجود همبستگی مثبت میان انتقال مجدد نیتروژن از ریشه به شاخساره و تولید ماده خشک شاخساره پس از برگ زدایی، می توان گفت یکی از دلایل کاهش سرعت رشد مجدد شاخساره یونجه در شرایط تنش شوری، کاهش انتقال مجدد نیتروژن به شاخساره می باشد. بر این اساس انتقال مجدد نیتروژن از ریشه به شاخساره پس از برگ زدایی و تجدید رشد شاخساره در رقم بمی نسبت به رقم قره یونجه از تحمل نسبی بالاتری به تنش برخوردار است. بالاترین مقدار انتقال مجدد در تیمارهای n2 و n3 وجود داشت هر چند درصد بهره برداری از منابع نیتروژن ریشه برای انتقال مجدد نیتروژن در این تیمارها به طور معنی داری از تیمار n1 کمتر بود. در اثر تنش شوری انتقال مجدد نیتروژن در هر سه شکل عرضه نیتروژن کاهش یافت اما درصد این کاهش در تیمارهای n2 و n3 به طور معنی داری از تیمار n1 بالاتر بود. محتوای سدیم ریشه و شاخساره در تیمار n1 به طور معنی داری از دو تیمار دیگر کمتر بود و درصد افزایش در محتوای سدیم ریشه و شاخساره در مواجهه با تنش شوری هم در این تیمار پایین تر بود. بنابراین ممکن است که کاهش کمتردر انتقال مجدد نیتروژن و رشد مجدد پس از برگ زدایی در تیمار n1 از افزایش کمتر در محتوای سدیم ریشه و شاخساره در این تیمار ناشی شده باشد.